روایت‌های ابوالفضل قدیانی و مهدی محمودیان از شب حمله به زندان اوین، فرصتی نادر برای درک رفتار اجتماعی انسان‌ها در
وضعیت‌های حدی و پرتنش فراهم می‌کند. در دل فضایی که با خشونت ساختاری، ترس، و تهدید تعریف شده، آنچه بروز یافت نه واکنش‌های رقابتی یا دفاعی، بلکه الگوهای رفتاری همدلانه، مشارکتی و ایثارگرانه بود.
https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7348275887273881600/
از نگاه جامعه‌شناسی رفتاری، کنش‌هایی که در آن شب شکل گرفتند از یاری‌رسانی بی‌قید به مجروحان گرفته تا نادیده‌گرفتن تفاوت‌های سیاسی، عقیدتی و طبقاتی نشان می‌دهد که در شرایط بحرانی، انسان‌ها توانایی فعال‌سازی لایه‌های عمیق‌تری از رفتار جمعی و غریزه‌ی مراقبت از دیگری را دارند؛ امری که می‌توان آن را «همبستگی ارگانیک در لحظه بحران» نام نهاد.
رفتار زندانیان در اوین را نمی‌توان صرفاً واکنشی غریزی به خطر دانست. این نوع واکنش نشان‌دهنده شکل‌گیری یک "وجدان اخلاقی مشترک" است ، حالتی که در آن، افراد بدون نیاز به هماهنگی بیرونی یا الزام رسمی، در پاسخ به تهدید علیه حیات انسانی، به کنش‌های هماهنگ، سازنده و اخلاق‌محور روی می‌آورند.
همین الگو در بیرون از زندان، در بلوچستانِ امروز نیز مشهود است؛ جایی که مردم محلی، با وجود کمبود منابع و شرایط سخت، در صف اول کمک به مهاجران افغان ایستاده‌اند. این همدلی در بحران، بافتی اجتماعی می‌سازد که در آن، «دیگری» نه تهدید، بلکه موضوع همدردی و مشارکت است.
از منظر رفتاری، این پدیده را می‌توان نشانه‌ای از وجود سرمایه اجتماعی نهفته در بطن جامعه دانست، سرمایه‌ای که در شرایط عادی شاید خاموش باشد، اما در مواجهه با خطر، فعال و حیات‌بخش می‌شود. بحران، در اینجا نه تنها تهدید، بلکه میدان کنش برای بازیابی معنای انسان بودن است.
تشبیه «بار یک درخت و برگ یک شاخسار بودن» نه فقط استعاره‌ای زیبا، بلکه نشانه‌ای از درک شهودی انسان‌ها از پیوستگی وجودی‌شان با یکدیگر است. جامعه‌ای که این درک را در رفتار روزمره حفظ کند، نه تنها در برابر بحران‌ها آسیب‌پذیر نیست، بلکه از دل همین بحران‌ها انسجام بیشتری می‌یابد. پیام روشن است: در جهانی که نظم‌های سیاسی و رسانه‌ای به‌سوی دوگانه‌سازی و نفرت سوق می‌دهند، ظرفیت‌های انسانی ما، در لحظه‌هایی چون اوین، یادآور می‌شوند که همبستگی، مراقبت و کنش اخلاقی همچنان ممکن‌اند.
مراقب باشیم که این درختِ همبستگی را با تبدیل یکدیگر به ابزار خشونت و تقابل، از ریشه نبُریم. تبر از خود ساختن، به نابودی جمعی می‌انجامد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر