۱۴۰۴ آبان ۱۷, شنبه

آزادی از آن کیست؟ کودکانی که در ایران بهای آن را می‌پردازند.



در ساختار سیاسی ایران، آزادی نه به‌مثابه حقی همگانی، بلکه به‌صورت امتیازی محدود برای گروهی خاص تعریف می‌شود؛ امتیازی که تحقق آن با سلب آزادی از اکثریت جامعه ممکن می‌گردد. در چنین نظمی، بازداشت مادران جوان و جدایی اجباری آنان از فرزندانشان صرفاً یک مسئله فردی یا قضایی نیست، بلکه نشانه‌ای از سازوکارهای عمیق‌تر سرکوب و بی‌عدالتی است. محروم‌سازی کودکان از حق طبیعیِ زیستن در کنار مادر، گفتگو، بازی و رشد در محیطی امن، شکلی از خشونت ساختاری است که مستقیماً به تضعیف مفهوم آزادی در معنای اجتماعی آن منجر می‌شود.

این پدیده بازتابی از تبعیض نهادینه‌شده‌ای است که نه‌فقط در نظام سیاسی، بلکه در لایه‌های اجتماعی نیز بازتولید می‌شود؛ جایی که تفاوت میان کودکانی که در کنار والدین خود رشد می‌کنند و آنان که والدینشان را از پشت شیشه‌های زندان می‌بینند، به نماد شکاف‌های عمیق اجتماعی بدل شده است. افزایش شمار زنان زندانیِ دارای فرزند در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که ما با بحرانی ساختاری روبه‌رو هستیم، نه صرفاً یک آسیب اجتماعی. بحرانی که نظام سیاسی ممکن است نسبت به آن بی‌تفاوت بماند، اما پیامدهای آن بر آینده جامعه ایران اجتناب‌ناپذیر است.

در حافظه جمعی ما، تجربه کودکانی که در پرورشگاه‌ها بزرگ شده‌اند یا والدین خود را در فجایع مختلف از دست داده‌اند، حضور دارد. اما جامعه هنوز به‌طور جدی با پیامدهای روانی و اجتماعی کودکانی مواجه نشده است که به‌دلیل زندانی بودن والدین، سال‌ها از مهر و حضور آنان محروم مانده‌اند.

در عصر رسانه‌های دیجیتال، تصاویر این کودکان و والدین در شبکه‌های اجتماعی از قاب‌های شخصی فراتر رفته و به اسناد دادخواهی و مطالبه‌گری عمومی تبدیل شده‌اند. این تصاویر تنها روایتگر رنج فردی نیستند، بلکه نشانه‌هایی از بحران‌های ساختاری‌اند که در آن، مفهوم کودکی با حذف، جدایی و سرکوب تعریف می‌شود. پرسش بنیادین اینجاست: جامعه‌ای که کودکی‌اش را بر محرومیت و طرد بنا می‌کند، چگونه آینده‌ای خواهد داشت؟

کودکانی که امروز در کلاس‌های درس کنار هم‌سالان خود می‌نشینند، اما تجربه‌ای متفاوت از عدالت، امنیت و تعلق دارند، حامل تصویری تازه از جامعه فردا هستند. از این‌رو، نظام آموزشی و مفهوم عدالت اجتماعی نیازمند بازتعریفی اساسی‌اند—بازتعریفی که صدای این کودکان را به رسمیت بشناسد و آن را بخشی از دانش جمعی و بین‌نسلی بداند. چنین دانشی می‌تواند زمینه‌ساز جامعه‌ای باشد که عدالت و آزادی را نه در انحصار قدرت، بلکه در کرامت انسان معنا میکند.

 

۱۴۰۴ آبان ۷, چهارشنبه

ایران و نمسیس: سرکوب، مقاومت و بحران تصویر جهانی


تیموتی اسنایدر، تاریخ‌نگار برجسته، در تحلیل‌های خود از رژیم‌های اقتدارگرا، از مفهومی به نام نمسیس سخن می‌گوید، نیرویی از عدالت تاریخی که دیر یا زود، گریبان قدرت‌هایی را می‌گیرد که بر پایه سرکوب، دروغ و ترس بنا شده‌اند.

 این مفهوم، امروز بیش از هر زمان دیگری، در مورد جمهوری اسلامی ایران صدق می‌کند. 

در طول بیش از چهار دهه، نظام جمهوری اسلامی با سرکوب سیستماتیک اقلیت‌های دینی، جنسی، قومی، فکری و سیاسی، تلاش کرده است تا جامعه‌ای تک‌صدا و مطیع بسازد. از بهائیان، کردها، بلوچ‌ها، عرب‌ها و ترک‌ها گرفته تا زنان، دگرباشان جنسی، روزنامه‌نگاران، فعالان کارگری، دانشجویان، هنرمندان، معلمان، و حتی کودکان، همه و همه قربانی سیاست‌هایی شده‌اند که هدفشان خاموش‌کردن هر صدای متفاوتی بوده است. 

اما آنچه رژیم درک نکرده، این است که سرکوب، همیشه سکوت نمی‌آورد. بلکه اغلب، بذر مقاومت را می‌کارد.

از خیابان‌های خیزش «زن، زندگی، آزادی» تا سلول‌های انفرادی زندان اوین، از کلاس‌های درس مخفی بهائیان تا کمپین‌های مجازی برای عدالت، ایرانیان از هر قشر و گرایش، هزینه داده‌اند، با جان، آینده و خانواده‌هایشان.

اما همین هزینه‌ها، چهره‌ای تازه از ایران ساخته‌اند: چهره‌ای مقاوم، متکثر، و خواهان تغییر. 

درهمین حال، چهره‌ای دیگر از ایران نیز در سطح جهانی شکل گرفته است، چهره‌ای مخدوش، مرتبط با حمایت از گروه‌های تروریستی، صدور ایدئولوژی‌های افراطی به نام دین، و سرکوب خشونت‌بار در داخل. این تصویر، نه حاصل تبلیغات خارجی، بلکه نتیجه عملکرد خود رژیم است. همان‌گونه که اسنایدر می‌گوید، رژیم‌های اقتدارگرا اغلب قربانی تناقضات خود می‌شوند: آن‌ها حقیقت را انکار می‌کنند، اما حقیقت راه خود را پیدا می‌کند. 

رژیمی که از عدالت، اخلاق و دین سخن می‌گوید، اما بهائیان را به جرم آموزش کودکان زندانی می‌کند؛ مردان و زنانی را که خواهان آزادی، تساوی و کرامت‌اند، به زندان می‌فرستد؛ و اقلیت‌های قومی را به بهانه امنیت، از حقوق اولیه محروم می‌سازد، نمی‌تواند ادعای مشروعیت کند. این رژیم، با سرکوب بدیل‌های اجتماعی و اخلاقی، در واقع قدرت آن‌ها را به نمایش می‌گذارد. 

نمسیس، در اینجا، نه یک انتقام الهی، بلکه نتیجه طبیعی سرکوب حقیقت است. هرچه رژیم بیشتر سرکوب می‌کند، بیشتر از درون تهی می‌شود. و هرچه مردم بیشتر هزینه می‌دهند، بیشتر به نمادهای امید و تغییر تبدیل می‌شوند. 

ایران امروز، در آستانه یک انتخاب تاریخی ایستاده است: ادامه مسیر سرکوب و انزوا، یا پذیرش تنوع، عدالت و گفت‌وگو. آینده، در دستان همان مردمی است که سال‌هاست برای آن هزینه داده‌اند.

  

۱۴۰۴ آبان ۱, پنجشنبه

نوری که در تاریکی می‌تابد



دیروز و امروز، روزهایی‌اند که در بسیاری از فرهنگ‌ها معنایی فراتر از تقویم دارند. نه تنها برای کسانی که با آیین‌های معنوی آشنا هستند، بلکه برای هندوها و حتی در سنت‌های غربی نیز این ایام، زمانی برای جشنِ پیروزیِ نور بر تاریکی است. در هند، جشن «دیوالی» برگزار می‌شود؛ جشنی برای روشنایی، امید و رهایی از تاریکی درون و بیرون. هم‌زمان، در فرهنگ‌های اروپایی و مسیحی نیز، هفته‌ای است که به «هالووین» و «روز همه قدیسان» پیوند خورده است — زمانی که مردم باور داشتند مرز میان دنیای زندگان و مردگان نازک‌تر می‌شود و روح‌ها به زمین بازمی‌گردند.

در همه‌ی این آیین‌ها، اگر از سطح ظاهر و شور جشن‌ها فراتر برویم، پیامی مشترک نهفته است: یادآوریِ جاودانه‌ی نبرد میان نور و ظلمت، میان آگاهی و غفلت. مفاهیمی که ریشه در تفکر معنوی انسان دارند و به ما یادآوری می‌کنند که هر شمع روشن‌شده، می‌تواند فرصتی باشد برای بازنگری در خویشتن و در معنای زیستن در جامعه‌ای روشن‌تر و انسانی‌تر.

شاید امروز بیش از هر زمان دیگر، جهان به چنین یادآوری‌هایی نیاز دارد؛ به اینکه نور، هرچند کوچک، هنوز می‌تواند تاریکی را بشکافد. در روزگاری که بسیاری از مردم جهان در پی معنایی تازه برای زندگی می‌گردند، گروه‌هایی از انسان‌ها در سراسر دنیا گرد هم می‌آیند تا در پیام‌های اخلاقی و انسانی این عصر تأمل کنند — پیام‌هایی که انسانِ امروز را به بلوغ فکری و اخلاقی فرامی‌خوانند؛ به شناخت نیروهای ویرانگری که سبب تفرقه، تعصب، رقابت ناسالم، سلطه‌جویی و تبعیض شده‌اند، و به پرورش توانایی‌هایی که ریشه در همدلی، گفت‌وگو و فهم عمیق‌تر از دیگری دارند.

انسان امروز در آستانه‌ی مرحله‌ای نو از حیات خویش ایستاده است — مرحله‌ای که در آن، علم و فناوری به‌تنهایی نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای درونی و اجتماعی او باشند. اکنون بیش از هر زمان، ضرورت بازتعریف مفاهیمی چون آزادی، عدالت، صلح، اتحاد و انسانیت احساس می‌شود؛ مفاهیمی که اگر از نو و بر اساس تجربه‌ی جمعی بشر بازخوانی نشوند، به‌جای آنکه ما را آزادتر کنند، به ابزارهای تازه‌ای برای سلطه و جدایی تبدیل خواهند شد.

در بیش از یک قرن گذشته، جوامعی در گوشه‌وکنار جهان کوشیده‌اند تا این ارزش‌ها را نه در گفتار بلکه در عمل بیازمایند. در میان آنان، تجربه‌ای زنده شکل گرفته است — تجربه‌ای که نشان می‌دهد دگرگونی اجتماعی از بالا و با فرمان قدرت آغاز نمی‌شود، بلکه از بیداری وجدان‌ها، از پیوند دل‌ها، و از یادگیریِ جمعی میان انسان‌های عادی زاده می‌شود. دانشی که از دل این تجربه برآمده، هنوز در بزرگ‌ترین دانشگاه‌های جهان به‌طور رسمی تدریس نمی‌شود، اما در گفت‌وگوها، در مشورت‌ها، و در همکاری‌های ساده‌ی مردم جاری است؛ دانشی که از زیستن در مسیر وحدت می‌روید، نه از انباشتن نظریه‌ها.

اما شگفت آن‌که سرزمینی که بذر این اندیشه‌های معنوی در آن کاشته شد، امروز خود از ثمرات آن بیش از هر ملت دیگری محروم است. ایران — مادری که اندیشه‌هایی از نور، عدالت و وحدت را به جهان بخشید — اکنون سال‌هاست در جست‌وجوی پاسخ به پرسش‌های بنیادی خود سرگردان است. جامعه‌ای درگیر فقر، فساد، بی‌اعتمادی و خشونت‌های پی‌درپی؛ سرزمینی که شهروندانش برای تأمین ابتدایی‌ترین نیازهایشان، گاه ناچارند میان بقا و کرامت یکی را انتخاب کنند.

در این میان، کسانی که کوشیده‌اند ارزش‌هایی چون خدمت، صداقت و ایمان را در زندگی خویش زنده نگه دارند، دهه‌هاست که هزینه‌ی سنگینی پرداخته‌اند. آنان طعم زندان، تبعید، محرومیت از تحصیل و کار، و حتی خاموش‌کردن صداهایشان را چشیده‌اند. با این حال، حضورشان همچنان زنده است — نه در فریاد، بلکه در سکوت پُرمعنای خدمت، در ایمان آرام، و در امیدی که خاموش نمی‌شود.

ایرانیان در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از جنبش «زن، زندگی، آزادی»، بیش از پیش به دنبال راهی برای رهایی از بن‌بست‌های تاریخی خود هستند. مردمانی خسته اما جوینده، که از سر ناچاری به هر ریسمانی چنگ می‌زنند، بی‌آنکه بدانند بسیاری از آن ریسمان‌ها در نهایت طناب مرگشان می‌شود — مرگ امید، مرگ اعتماد، مرگ آینده.

شاید اکنون زمان آن رسیده باشد که این پرسش را از نو بپرسیم:
آیا پاسخِ پرسش‌های دیرینِ ما در خانه‌ی خودمان نیست؟
آیا همان هم‌میهنانی که سال‌هاست برای خدمت و صداقتشان بهای سنگینی داده‌اند، نمی‌توانند ما را به ساحل اندیشه‌هایی نزدیک کنند که در آن، امکان گفت‌وگو، همدلی و فهمِ تازه از انسان فراهم است؟

و شاید پرسش نهایی این باشد:
چرا باید آنان که هیچ سلاحی جز ایمان و هیچ هدفی جز خدمت ندارند، خطر تلقی شوند؟

آیا وقت آن نرسیده است که به جای ترسیدن از صداهای متفاوت، به شنیدن و گفت‌وگو با آنان بیندیشیم — نه برای پذیرش بی‌چون‌وچرای باورشان، بلکه برای آموختن از تجربه‌ی زیسته‌شان در زیستن با صداقت، صلح و امید؟ 

۱۴۰۴ مهر ۲۲, سه‌شنبه

«آزادی لغو‌شده» و «سیاست بدن»




در ایران، خبر اعتصاب غذای نسیم  و سروناز در اعتراض به لغو آزادی فریبا کمال‌آبادی، زندانی بهایی ۶۳ ساله، چیزی فراتر از یک حرکت فردی است؛ این رویداد آینه‌ای از سیاست کنترل، تبعیض و مقاومت در برابر اقتدار ایدئولوژیک است.

فریبا کمال‌آبادی، پس از ده سال زندان، بار دیگر در مرداد ۱۴۰۱ بازداشت و به ده سال حبس تعزیری محکوم شد. چندی پیش خبر آزادی او اعلام شد ، اما تنها چند روز بعد، همان نهاد قضایی که وعده آزادی داده بود، دستور لغو آن را صادر کرد. این تصمیم ناگهانی، نه یک اشتباه اداری، بلکه نشانه‌ای روشن از حاکمیتی است که در آن قانون تابع ایدئولوژی است، نه عدالت.

در چنین ساختاری، حکومت با استفاده از نهادهای دینی و امنیتی، میان «ایمان مشروع» و «دیگری انحرافی» مرز می‌کشد. آیین بهایی در این گفتمان نه یک سنت معنوی، بلکه تهدیدی سیاسی تلقی می‌شود. لغو آزادی فریبا  نیز در همین چارچوب معنا می‌یابد: تداوم سیاست حذف و کنترل ایمان، با هدف تولید «دشمن درونی» و بازتولید ترس جمعی.

در برابر این منطق سرکوب، اعتصاب غذای زندانیان شکلی از مقاومت اخلاقی است. آنها بدن خود را به صحنه اعتراض تبدیل می‌کنند ، بدنی که در غیاب امکان گفت‌وگو، آخرین رسانه برای بیان حقیقت می‌شود. این کنش یادآور اندیشه‌ی میشل فوکو درباره «سیاست بدن» است: جایی که قدرت می‌کوشد بدن را مطیع سازد، اما انسان می‌تواند از همان بدن برای مقاومت استفاده کند.

لغو آزادی وعده‌داده‌شده‌، چهره‌ی عریان بحرانی را آشکار می‌کند که جمهوری اسلامی سال‌هاست در آن گرفتار است: بحران مشروعیت اخلاقی و حقوقی. وقتی قانون بر اساس ایمان «مجاز» یا «نامجاز» تفسیر می‌شود، اعتماد اجتماعی فرو می‌پاشد. جامعه درمی‌یابد که امنیت، کرامت و آزادی نه بر پایه‌ی عدالت، بلکه بر پایه‌ی وفاداری به قدرت تعریف می‌شوند. در برابر سیاست حذف، کنش‌هایی چون اعتصاب غذا یادآور قدرت حضور هستند ، حضوری که با زبان بدن، ایمان، و اخلاق سخن می‌گوید و نشان می‌دهد که هنوز می‌توان از درون رنج، معنای تازه‌ای از آزادی و انسانیت را آفرید.

 

۱۴۰۴ مهر ۱۸, جمعه

مرزهای ایمان و دیگری: نگاهی به سیاست بهایی‌ستیزی در ایران



در ایران، بیش از ۹۳ هزار طلبه در دوره‌هایی ثبت‌نام کرده‌اند که هدفشان «مقابله با بهائیت» اعلام شده است. این خبر، فراتر از یک آمار، نشان‌دهنده سیاست نظام‌مند دولت در مدیریت دین و تعریف مرزهای ایمان مشروع است.

در چنین چارچوبی، دین به ابزار قدرت بدل می‌شود. روحانیت، که سابقاً نقش تبیینی و آموزشی داشت، اکنون عملکرد ایدئولوژیک و امنیتی پیدا کرده است. طلبه آموزش می‌بیند که «دین دیگری» نه همسایه یا هم‌وطن، تهدیدی برای ایمان و هویت جمعی است.

این نوع «تربیت سیاسی از طریق نفرت»، پیامدهایی فراتر از جامعه بهایی دارد. بنیان اخلاقی و همزیستی جامعه را فرسایش می‌دهد. سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی را کاهش می‌دهد، چون جایگاه افراد دیگر بر اساس «ایمان مجاز» تعیین می‌شود. و فهم آزاد و انتقادی از دین را محدود می‌کند، چرا که دین به جای مسیر اخلاقی، به ابزار کنترل تبدیل شده است.

سؤال اساسی این است: آیا دینی که بر ترس و حذف دیگری بنا شده، می‌تواند جامعه‌ای اخلاقی و متوازن بسازد؟ آیا ایمان واقعی بدون احترام به آزادی و کرامت دیگران ممکن است؟

این بحث، نه تنها نقدی بر سیاست رسمی، بلکه دعوتی است به تفکر انتقادی درباره دین، قدرت و اخلاق جمعی در ایران و جوامع مشابه.

۱۴۰۴ مهر ۱۷, پنجشنبه

در غیاب عدالت، عفو معنایش را از دست می‌دهد

 


اخیراً «عفو معیاری» در ایران اعلام شده است که مبنا بر شرایط مشخصی است تا «باقیمانده مجازات» را برای برخی محکومان کاهش دهد یا لغو کند. این قانون جدید شرط‌هایی دارد، از جمله اینکه فرد نباید سابقه جرم عمدی جدید داشته باشد، نباید موضع‌گیری مخالف مصالح کشور داشته باشد یا فعالیت معارضه‌آمیز انجام داده باشد. همچنین گفته شده که مجرمان امنیتی تنها در صورتی مشمول عفو می‌شوند که بین صدور حکم قطعی و تاریخ عفو حداقل ۵ سال گذشته باشد و فرد در این مدت «اصرار بر مواضع پیشین» نداشته باشد. همچنین جرایمی مانند قاچاق مواد مخدر، خرید و فروش اسلحه گرم، جرائم امنیتی، و جرایمی که علیه امنیت ملی تلقی شوند، به صراحت از شمول عفو مستثنی شده‌اند.

عفو در قرآن کریم به عنوان یکی از عالی‌ترین فضایل انسانی معرفی شده است. خداوند در آیه‌ای می‌فرماید:       «وَأَن تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى» گذشت کردن به تقوا نزدیک‌تر است (بقره: 237) (تغابن: 14) «وَأَن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ» پیامبر اسلام (ص) هم در حدیثی می‌فرمایند: «اَلْعَفْوُ لا یَزیدُ العبدَ إِلّا عِزّاً»   گذشت جز بر عزت انسان نمی‌افزاید. در این نگاه، عفو و گذشت نه ابزار سیاسی، بلکه تجلی ایمان، کرامت انسانی و نزدیکی به تقواست.

این تبعیض آشکار است، زیرا عفو در قرآن هیچ‌گونه شرط اعتقادی یا سیاسی ندارد. عفو حقی الهی و انسانی است که باید شامل همگان شود. محروم کردن گروه‌هایی خاص از عفو، آن را از یک فضیلت اخلاقی و دینی به ابزار قدرت تبدیل کرده و معنای اصلی آن را تهی می‌سازد.
اما آنچه امروز در ایران با عنوان قانون عفو جدید اجرا می‌شود، با این آموزه‌های اخلاقی و دینی فاصله‌ای آشکار دارد. فرمان‌های عفو که به مناسبت‌های مختلف صادر می‌شوند، در عمل گزینشی هستند: بسیاری از زندانیان سیاسی و عقیدتی، از جمله پیروان آیین بهایی، همچنان از این حق محروم می‌مانند.

از منظر عدالت دینی و اخلاق قرآنی، عفو گزینشی نه تنها با روح اسلام ناسازگار است، بلکه به شکاف‌های اجتماعی و بی‌اعتمادی دامن می‌زند. اگر عفو در اسلام برای تقویت تقوا، عزت و همبستگی اجتماعی است، پس اجرای آن باید فراگیر، بی‌طرفانه و بدون تبعیض باشد.

زمانی که قدرت میترسد ، ایمان به آزادی می ایستد


زمانی که حکومت‌ها از قدرت خود برای کنترل و خاموش کردن مردم استفاده می‌کنند، چیزی بنیادی را از دست می‌دهند: اقتدار اخلاقی‌شان. این همان نکته‌ای است که در قلب استدلال تاریخ‌نگار، «تیموتی اسنایدر»، درباره‌ی آزادی نهفته است. او توضیح می‌دهد که قدرت واقعی نباید برای سلطه بر دیگران به کار رود، بلکه باید در خدمت احترام و پاسداری از کرامت انسان‌ها باشد. آزادی حقیقی زمانی معنا دارد که انسان‌ها یکدیگر را به عنوان موجوداتی با ارزش برابر بشناسند و بپذیرند.

وضعیت زنان بهائی در ایران، نقطه‌ی مقابل این درک از آزادی است. این زنان که بسیاری از آنان در زمینه‌های آموزش، فعالیت‌های اجتماعی و خدمت صلح‌آمیز فعال‌اند، تنها به دلیل باورهای دینی و تعهدشان به خدمت به دیگران زندانی شده‌اند. زندانی‌کردن آنان نشانه‌ی قدرت حکومت نیست، بلکه گواهی است بر ترس و ضعف اخلاقی آن. در مقابل، همین زنان بهائی حتی در زندان با شجاعت، وقار و صداقت به زندگی خود ادامه می‌دهند. نیروی آنان از ایمانشان و از تعهد عمیقشان به خدمت به نوع انسان سرچشمه می‌گیرد.

این نگرش بازتابی است از پیام بیت‌العدل اعظم به مردم ایران در سال ۲۰۱۳، پیامی که خواستار درکی نو از مفهوم قدرت است—قدرتی رها از سلطه‌جویی و مبتنی بر وحدت، همکاری و عدالت. سرگذشت این زنان به ما یادآوری می‌کند که قدرت واقعی در کنترل و اجبار نیست؛ بلکه در ایستادگی بر حقیقت، در دیدن برابری دیگران، و در تلاش مشترک برای ساختن آینده‌ای بهتر نهفته است.

... تمسّک‌شان به یک فرایند یادگیری که با الهام از اصل یگانگی سعی در درک عمیق‌تری از ماهیّت مجموعه‌ای نوین از روابط بین فرد، جامعه و مؤسّسات دارد؛ اعتقادشان به اینکه مفهوم جدیدی از قدرت — فارغ از حسّ سلطه‌جویی و گرایش‌های ملازم آن مانند رقابت، مجادله، تفرقه‌جویی و تفوّق‌طلبی — زیربنای این مجموعۀ روابط مطلوب است...

 https://payamha-iran.org/document/78                                              پیام بیت العدل اعظم 2 مارچ 2013   مطابق 12 اسفند 1391

۱۴۰۴ مرداد ۶, دوشنبه

مصاحبهٔ تلویزیونی نقش سازندهٔ دین در اجتماع را بررسی می‌کند


 

نماینده‌ای از جامعهٔ بهائی تونس با اشاره به تجربیات بهائیان این کشور، مفهوم دین به عنوان نیرویی برای پیشرفت اجتماعی را بررسی می‌کند.

شهر تونس، تونس — در قسمت تازه‌ای از یک برنامهٔ تلویزیونی ملی در تونس، نماینده‌ای از جامعهٔ بهائی این کشور، دربارهٔ نقش دین در اجتماع صحبت کر موضوعی که به طور فزاینده‌ای در اذهان عمومی تونس مورد توجه قرار گرفته است. این برنامه، با عنوان «برای تاریخ»، یک برنامهٔ هفتگی است که هدفش مستند کردن موضوعات مهم در شکل‌گیری هویت ملی شمول‌پذیر در تونس است.

https://news.bahai.org/fa/story/1598/tunisia-tv-interview-role-religion-society

تغییر نگرش دربارهٔ نقش دین در یک حکومت سکولار




  

گفت‌وگویی جدید در ازبکستان، مقامات دولتی، جوامع دینی و کنشگران سکولار را گرد هم آورده است تا ارزش‌های مشترک برای ساخت اجتماعی عادلانه و هماهنگ را بررسی کنند.

تاشکند، ازبکستان — اصلاح قانون اساسی ازبکستان در مه ۲۰۲۳ و تعریف رسمی این کشور به عنوان یک «حکومت سکولار»، امکان بازاندیشی نحوۀ مشارکت جوامع دینی در پیشرفت اجتماعی را فراهم نمود.

امید، اعتماد و جهشی در قوهٔ تخیل لازم بود تا کنشگران گوناگون اجتماعی — نمایندگان دولت، رهبران دینی، اعضای جامعۀ مدنی و شهروندان — همگی مشتاق باشند در گفت‌وگوهای جدید و بی‌سابقه حضور یابند و بررسی کنند که اصول معنوی چگونه می‌توانند راهگشای گفت‌و‌گوها دربارهٔ چالش‌های مهم اجتماع باشند.

https://news.bahai.org/fa/story/1808/uzbekistan-shifting-consciousness-role-faith-secular-state 


۱۴۰۴ تیر ۱۴, شنبه

روایتی از مقاومت آرام؛ بهائیان خاورمیانه زیر ذره‌بین آسوشیتدپرس


 

از منظر جامعه‌شناختی، سرکوب بهائیان نه به‌دلیل ارتکاب جرم عینی، بلکه به‌سبب تهدیدی است که جهان‌بینی آنان برای نظام‌های اقتدارگرا و کنترل‌محور ایجاد می‌کند. آیین بهائی، تصویری از جامعه ارائه می‌دهد که بر پایه‌ی یگانگی، توانمندسازی متقابل—اعم از فکری و معنوی—و پیشرفت جمعی بنا شده است. این آیین بر همکاری از طریق مطالعه، مشورت و تأمل تأکید دارد و آموزش همگانی کودکان و توانمندسازی جوانان را برای ایفای نقش فعال در تحول اجتماعی ترویج می‌کند.

این شیوه‌ی بدیل زندگی—که بر مشارکت از پایین، توسعه‌ی اخلاقی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی استوار است—ساختارهای سلطه‌گری را به چالش می‌کشد که برای بقا به یک‌دستی ایدئولوژیک و تمرکز قدرت وابسته‌اند. در نظام‌هایی که خواهان سرکوب تکثرگرایی و حفظ انحصار قدرت‌اند، چنین رویکردهای رهایی‌بخش—حتی اگر سازنده و صلح آمیز—اغلب تهدیدآمیز و برانداز تلقی می‌شوند.

این الگوی سرکوب، محدود به یک جغرافیای خاص نیست؛ بلکه نشان‌دهنده‌ی یک پویایی جهانی است که در آن، جنبش‌هایی با رویکردهای فراگیر و تمرکززدایانه برای توسعه و حکمرانی، با مقاومت رژیم‌هایی مواجه می‌شوند که از دست دادن اقتدار خود بیم دارند.

https://apnews.com/article/bahai-qatar-yemen-egypt-repression-iran-19919530f264fff033fd1e2f26e651f6?fbclid=IwY2xjawLsIwZleHRuA2FlbQIxMQABHvmcJP7bT4PeLRt7VOfldK_Pz4s0GadfC9Q1fCGy7WESlR9TXy-H0K6j0_s3_aem_adpY15LNbTjARFXIcOo3xg

۱۴۰۴ خرداد ۲۶, دوشنبه

جنگ: تکرار یک خطای تاریخی و مانعی ساختاری برای صلح پایدار



در تاریخ معاصر و گذشته، جنگ هیچ‌گاه راه‌حلی مؤثر برای حل منازعات نبوده و نخواهد بود. دلیل این امر، صرفاً محدود به تلفات جانی یا خسارت‌های مالی و زیرساختی نیست. بلکه جنگ پیامدهایی عمیق و ماندگار بر روان انسان‌ها، روابط میان ملت‌ها و ساختارهای اجتماعی و سیاسی بر جای می‌گذارد که بعضاً جبران‌ناپذیرند. جنگ نفرت را بازتولید می‌کند، خشم را نهادینه می‌سازد و زخم‌هایی پدید می‌آورد که نه تنها درمان آن دشوار است، بلکه آثار آن تا نسل‌ها باقی می‌ماند.

۱۴۰۴ خرداد ۲۴, شنبه

ما هنوز ایستاده‌ایم؛ برای صلح، برای مردم


 

به‌عنوان اعضای دانشگاهی جامعه مدنی ایران، ما به مدت ۱۲۳ هفتهٔ متوالی، هر شنبه در شهر تورکو—چه در باران و چه در آفتاب—ایستاده‌ایم تا توجه جهانیان را به خشونت علیه حقوق بشر در ایران جلب کنیم. ما آماده‌ایم با کسانی که گوش شنوا برای صداهای متنوع، مستقل و مردمی دارند، وارد گفتگو شویم.

آنچه ما ارائه می‌دهیم، تنها ترس و نگرانی نیست؛ بلکه واقعیت‌های زیسته، تاب‌آوری، توانمندی‌ها و چشم‌اندازی برای ایرانی صلح‌جو و فراگیر است—ایرانی بر پایهٔ احترام متقابل. اما این چشم‌انداز تنها در صورتی تحقق خواهد یافت که کنشگران بین‌المللی گفت‌وگو را بر تقابل و شنیدن را بر فشار و تحمیل ترجیح دهند؛ و به جای همراهی با صاحبان قدرت، با آنان که ریشه در مردم دارند وارد تعامل شوند.

 https://lnkd.in/deX2S4K4   Woman Life Freedom in Turku

۱۴۰۴ خرداد ۱۰, شنبه

زنانِ دیگری‌شده: وقتی جنسیت، مذهب و قومیت، هم‌زمان طرد می‌کنند


 محرومیت زنان از مشارکت برابر در بخش‌های کلیدی مانند سیاست، قوه قضائیه و ارتش، موقعیت آنان را به‌عنوان «دیگری» اجتماعی بیشتر تثبیت کرده و به حاشیه‌ راندن آن‌ها در هر دو حوزه عمومی و خصوصی را تحکیم می‌بخشد. این طرد، صرفاً حاصل هنجارهای فرهنگی نیست، بلکه یک استراتژی عمدی و سیستماتیک است که توسط روایات دولتی تقویت می‌شود که زنان را به‌عنوان نگهبانان سنت و فضیلت اخلاقی معرفی می‌کنند. این نقش‌های جنسیتی که توسط دولت تأسیس و تقویت می‌شوند، نه‌تنها برای حفظ سلطه مردسالارانه عمل می‌کنند، بلکه به‌طور هم‌زمان محرومیت زنان از موقعیت‌های قدرت و تصمیم‌گیری را توجیه می‌کنند. این چارچوب ایدئولوژیک به‌طور عمده به‌دنبال محدود کردن زنان به نقش‌های خانگی و تولید مثلی است و عملاً عامل سیاسی آن‌ها را از بین می‌برد.

پارادوکس قدرت: وقتی سرکوب، کنش اخلاقی را نشانه می‌گیرد

 



در سال‌های اخیر، موج تازه‌ای از سرکوب جنسیتی در ایران شکل گرفته که طیف گسترده‌ای از زنان را فارغ از دین، قومیت، ملیت، سطح تحصیلات یا حرفه‌شان هدف قرار داده است. این سرکوب شامل فعالان اجتماعی، روزنامه‌نگاران، معلمان، پژوهشگران، مادران و نویسندگانی می‌شود که در پی ساختن جامعه‌ای بهتر هستند. برخلاف تصور عمومی، این اقدامات تنها واکنشی مقطعی به اعتراضات نیست، بلکه بخشی از یک استراتژی حساب‌شده برای محدود کردن حضور و اثرگذاری زنان در فضای عمومی و خصوصی است.


۱۴۰۴ اردیبهشت ۱۵, دوشنبه

معیشت به‌مثابه ابزار سرکوب: اقتصاد علیه اقلیت‌ها در ایران

 


در ایران بحران‌زده‌ی امروز، که با تورم افسارگسیخته، بیکاری گسترده، فساد ساختاری و فروپاشی تدریجی اعتماد عمومی دست‌وپنجه نرم می‌کند، محروم‌سازی اقتصادی اقلیت‌های دینی، به‌ویژه جامعه‌ی بهائی، را نمی‌توان صرفاً اقدامی دینی یا امنیتی دانست. این رویکرد تبعیض‌آمیز، در واقع بخشی از سازوکارهای پیچیده‌ و سیستماتیکی است که نظم سیاسی حاکم برای حفظ سلطه‌ی خود بر جامعه به کار می‌گیرد.

۱۴۰۴ اردیبهشت ۸, دوشنبه

دیپلماسیِ بی‌صدای محرومان؛ عدالت در حاشیه


 

در نظریه روابط بین‌الملل، مذاکره اغلب نماد بلوغ سیاسی و تعهد به حل مسالمت‌آمیز منازعات تلقی می‌شود. با این حال، یک پرسش بنیادی مطرح است: آیا گفت‌وگوی دیپلماتیک واقعاً راه را برای صلحی پایدار هموار می‌سازد و بستری برای مشارکت گروه‌های به حاشیه‌رانده‌شده در تصمیم‌گیری‌های جمعی فراهم می‌آورد، یا آنکه صرفاً ابزاری در خدمت تحکیم منافع قدرت‌های مسلط است؟

https://www.youtube.com/watch?v=o6NquaVTrlA&t=95s

سوگ، خشم و مسئولیت: در برابر فاجعه، چه باید کرد؟



 رخداد تلخ و دردناک جنوب ایران، دل همه‌ی ایرانیان را به درد آورده است. در چنین لحظات حساسی، مقصر دانستن افراد یا نهادها دردی را دوا نمی‌کند؛ بلکه بذر کینه، خشم و شکاف‌های اجتماعی را گسترده‌تر می‌کند. در چنین شرایطی، تمرکز بر پاسخ به نیازهای فوری و اساسی مردم آسیب‌دیده، اقدامی به‌مراتب سازنده‌تر خواهد بود. هرچند اهدای خون اقدامی ارزشمند و نماد همبستگی انسانی است، اما به تنهایی پاسخگوی وسعت این بحران نیست.

۱۴۰۴ اردیبهشت ۱, دوشنبه

Othering and Hate: The Bahá’í Community’s Agency and Discourse in Iran's Transformative Era


 

دختران، حجاب و حافظه جمعیِ سرکوب



ورود نیروهای امنیتی به مدارس ایران با هدف اعمال قوانین حجاب، فراتر از یک اقدام صرفاً انضباطی و انتظامی است. از بعد
جامعه شناسی این مداخله، بخشی از یک پروژه سیاسی گسترده‌تر برای نهادینه‌سازی اطاعت درونی‌شده از ساختار قدرت از سنین پایین تلقی می‌شود. در واقع، دولت با بهره‌گیری از ابزارهای امنیتی در محیط‌های آموزشی، در پی آن است که کنترل بدن و ذهن نوجوانان، به‌ویژه دختران، را در راستای تثبیت نظم ایدئولوژیک خود اعمال کند.

اعدام در جمهوری اسلامی؛ خشونت نمادین و بازتولید قدرت


 

در سال‌های اخیر، افزایش چشم‌گیر احکام و اجرای اعدام در ایران، به‌ویژه پس از اعتراضات سراسری اخیر، پرسش‌های عمیقی درباره‌ی کارکرد اجتماعی، سیاسی و ایدئولوژیک این مجازات در جمهوری اسلامی ایجاد کرده است. این نوشتار می‌کوشد تا اعدام را، نه صرفاً به‌عنوان ابزار مجازات کیفری، بلکه به‌مثابه یک سازوکار تولید و اعمال قدرت تحلیل کند. این نوشتار، با تکیه بر نظریه‌های «میشل فوکو» درباره‌ی قدرت حاکمانه و زیست‌قدرت و مفهوم خشونت نمادین در اندیشه‌ی «پیر بوردیو»، نشان می‌دهد که چگونه نهادهای قضایی و رسانه‌ای جمهوری اسلامی، اعدام را در چارچوب مشروعیت‌سازی دینی-قانونی بازتولید می‌کنند. این تحلیل با ارجاع به داده‌ها و گزارش‌های نهادهای حقوق بشری، تصویری مستند و انتقادی از پیوند میان خشونت ساختاری، نظم سیاسی و حذف اجتماعی ارائه می‌دهد.

https://www.hra-news.org/articles/a-1416/

https://www.peace-mark.org/articles/168-7/

۱۴۰۴ فروردین ۲۶, سه‌شنبه

نوزده سال گذشت؛ نه با فراموشی، که با ایستادگی و امید


 

باورم نمی‌شود که پانزده سال از زمانی که این متن را نوشتم گذشته است. حتی باورنکردنی‌تر از آن، این است که تا کمتر از یک ماه دیگر نوزده سال از روزی می‌گذرد که جوانان شیراز، که سال‌ها با هم در یک گروه خدمتی کار می‌کردند، بازداشت و زندانی شدند. چه روزها و سال‌هایی گذشت... روزهایی سرشار از رنج، استقامت و در عین حال، امید.

در تمام این سال‌ها، سیاست‌های رسمی در قبال جامعه بهایی تغییر نکرده‌ است—و شاید حتی پیچیده‌تر و سخت‌گیرانه‌تر نیز شده‌اند. اما آنچه تغییر کرده، و می‌توان آن را بزرگ‌ترین دستاورد این مسیر پرچالش دانست، آگاهی و بینش مردم ایران است.

امروز، میلیون‌ها ایرانی—شاید به جرات بتوان گفت ۸۵ میلیون نفر—می‌دانند که آئین بهایی زادگاهش ایران است. می‌دانند که بهاییان که هستند، چه آرمان‌هایی دارند، و در این سرزمین چه ظرفیت‌هایی را با همه محرومیت‌ها در خود پرورش داده‌اند. آنها دیده‌اند که بهاییان، علی‌رغم محرومیت‌ها، همواره در کنار دیگر هم‌میهنان خود بوده‌اند—در آموختن، در ساختن، و در رنج و شادی.

نسلی نو پا به عرصه گذاشته است که نه تنها از حقیقت آگاه‌تر است، بلکه آماده‌تر برای همدلی، گفتگو، و ساختن ایرانی است که در آن هیچ‌کس به‌خاطر باورش منزوی و طرد نمی‌شود.

بله، نوزده سال گذشته است. اما نه با سکوت، نه با فراموشی، بلکه با بیداری، ایستادگی، و امید. این سال‌ها، نه تنها تاریخ رنج، که روایت روشنی از رشد و آگاهی جمعی هستند—روایتی که هنوز ادامه دارد.


۱۴۰۴ فروردین ۱۵, جمعه

مذاکره؛ نماد بلوغ سیاسی یا ابزاری برای تحمیل قدرت؟




مذاکره در ادبیات روابط بین‌الملل به‌عنوان نشانه‌ای از بلوغ سیاسی و تمایل به حل اختلافات از مسیر گفت‌وگو شناخته می‌شود. اما واقعیت پیچیده‌تر از این برداشت آرمانی است. این پرسش همچنان مطرح است: آیا مذاکره ابزار تحقق تفاهم و همزیستی است یا ابزاری در خدمت منافع بازیگران قدرتمند؟

واقع‌گرایان بر این باورند که مذاکره زمانی موفق است که به تقویت منافع ملی، قدرت و امنیت منتهی شود. در مقابل، سازه‌انگاران نقش هویت‌های جمعی، ارزش‌ها و هنجارهای مشترک را در شکل‌گیری گفت‌وگوهای پایدار پررنگ می‌دانند. یوهان گالتونگ نیز با تأکید بر «صلح مثبت»، معتقد است که بدون ساختارهای عادلانه و غیرخشونت‌آمیز، هیچ توافقی پایدار نمی‌ماند.

تجربه چند دهه "مذاکره —مستقیم یا غیرمستقیم—" میان ایران و آمریکا نشان می‌دهد که گفت‌وگو در غیاب اعتماد و عدالت، نه تنها به کاهش بحران‌ها منجر نشده، بلکه به تشدید فشارهای اجتماعی و حذف صداهای اقلیت، زنان و نیروهای تحول‌خواه در داخل انجامیده است.

در جهانی که منطق رقابت و سلطه‌طلبی بر مناسبات سیاسی سایه افکنده، بازتعریف جایگاه انسان به‌عنوان موجودی دارای کرامت، آگاه از وابستگی‌های جهانی و مشتاق به همزیستی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. تنها با چنین نگاهی است که مذاکره می‌تواند از ابزاری برای تحمیل، به فضایی برای تفاهم، عدالت و ساخت جهانی پایدارتر تبدیل شود.


۱۴۰۴ فروردین ۱۱, دوشنبه

بازاندیشی دین، اقلیت و سلطه: نقش دین در دگرگونی‌های اجتماعی در بستر رژیم‌های اقتدارگرا

 


در همایش مطالعات دین در دانشگاه آکسفورد (۱۹ تا ۲۲ مارس ۲۰۲۵)، مقاله‌ای ارائه دادم با موضوع بررسی نقش گروه‌های اقلیت در ساختارهای اقتدارگرایانه. در این پژوهش، بُعد تازه‌ای به گفت‌وگوی علمی جاری درباره نقش دین در تغییرات اجتماعی افزوده شد. به‌طور مشخص، استدلال کردم که مخالفت با آیین بهائی در ایران، نه صرفاً ناشی از اختلافات عقیدتی، بلکه عمدتاً برخاسته از نگرانی نسبت به چارچوب فرهنگیِ بدیلی است که از دل تعاملات میان بهائیان و جامعه‌ی گسترده‌تر پدیدار می‌شود.

این پویایی فرهنگی در حال تحول، از یک‌سو روایت دینی مسلط را به چالش می‌کشد، و از سوی دیگر، هژمونی ایدئولوژیکیِ نظام را تضعیف می‌کند. از طریق پرورش الگوهای متفاوتی از کنش اجتماعی و باورهای دینی، این فرآیند، سازوکارهای تحمیلیِ یکدست‌سازی ایدئولوژیک را که در اختیار دولت است، دچار تزلزل می‌سازد.

این تحلیل، درک عمیق‌تری از راهبردهایی ارائه می‌دهد که دولت‌های دینی برای کنترل هویت اقلیت‌ها و سرکوب دیدگاه‌های ناهمسو به کار می‌برند، و پیامدهای گسترده‌ی این نوع سرکوب را برای ثبات اجتماعی و سیاسی بررسی می‌کند.

۱۴۰۳ بهمن ۳۰, سه‌شنبه

وقتی فرهنگِ گفت‌وگو، اقتدار را به چالش می‌کشد


 

ایران در آستانه یک تحول تاریخی است. ساختار سیاسی موجود دیگر توان ادامه ندارد و جامعه ایرانی در نقطه‌ای بحرانی ایستاده است. سرکوب، تبعیض، بحران اقتصادی و آینده‌ای مبهم، زندگی میلیون‌ها ایرانی را به گروگان گرفته است.

۱۴۰۳ بهمن ۵, جمعه

توهم مبارزه یا واقعیت مقاومت؟ بازشناسی قدرت در عصر سرکوب نرم



 بازی کردن در زمین ساختار قدرت کار ساده‌ای است، چرا که این کار نه تلاش زیادی می‌طلبد و نه هزینه‌ای سنگین دارد. اما تلاش برای توضیح سازوکارهای این بازی بسیار دشوارتر است. ساختارهای قدرت، فارغ از نوعشان، به سرعت چنین تلاش‌هایی را جرم‌انگاری کرده و آن‌ها را مخرب یا خطرناک معرفی می‌کنند. حتی می‌توان زندانی سیاسی بود یا به‌عنوان یک فعال سیاسی یا اجتماعی شناخته شد، اما همچنان در چارچوبی که خود ساختار قدرت تعیین کرده، عمل کرد و توهم مبارزه با بی‌عدالتی داشت.

۱۴۰۳ دی ۲۰, پنجشنبه

هر صدا، بخشی از حقیقت است

 




زندانی کردن یا اعدام افراد به دلیل داشتن دیدگاه‌های سیاسی و عقیدتی متفاوت، یک انحراف آشکار در سیستم سیاسی هر ساختاری در قرن حاضر محسوب می‌شود. تفاوت در اندیشه‌ها نه‌تنها تهدیدی نیست، بلکه نشان‌دهنده وجود استعدادها و توانایی‌های متنوع است که می‌توانند زمینه‌ساز توسعه و بلوغ فکری در هر جامعه‌ای باشند. خطر واقعی در سرکوب تفکرها و عقاید نهفته است، نه در اجازه دادن به شنیده شدن صداهای متفاوت.

آزادی از آن کیست؟ کودکانی که در ایران بهای آن را می‌پردازند.

در ساختار سیاسی ایران، آزادی نه به‌مثابه حقی همگانی، بلکه به‌صورت امتیازی محدود برای گروهی خاص تعریف می‌شود؛ امتیازی که تحقق آن با سلب آزادی...